สัตว์น้ำคุ้มครอง12

ปูทูลกระหม่อม

ชื่อสามัญ

ปูทูลกระหม่อม, ปูแป้ง (Mealy crab)

ชื่อวิทยาศาสตร์
Thaipotamon chulabhon Naiyanetr, 1993
สถานภาพ
เป็นสัตว์ที่พบเฉพาะถิ่นในพื้นที่จำกัด และมีแนวโน้มที่จะถูกคุกคาม

สัตว์น้ำคุ้มครอง11

เสือพ่นน้ำ เสือ ขมังธนู

ชื่อไทย
เสือพ่นน้ำ เสือ ขมังธนู
ชื่อสามัญ
COMMON ARCHER FISH
ชื่อวิทยาศาสตร์
Toxotes chatareus
ถิ่นอาศัย
อยู่ตามแม่น้ำ ลำคลอง หนองบึงที่มีทางเชื่อมติดต่อกับแม่น้ำและตามบริเวณปากแม่น้ำ พบ ชุกชุมในภาคกลางและภาคใต้
ลักษณะทั่วไป
ปลาที่พบเห็นได้ทั้งในแหล่งน้ำจืดและน้ำกร่อย อาศัยอยู่ตามผิวน้ำ ลำตัวสีเหลืองมีลายดำเหมือนเสือจึงได้ชื่อว่า “ ปลาเสือ ” บริเวณท้องเป็นสีขาวเงิน สีของครีบก้นเป็นสีเหลืองมีขอบเป็นสีดำ ครีบหางจะมีสีเข้มกว่า เป็นสีส้มอมเหลือง ปลาเสือมีความสามารถพิเศษอยู่สองประการ คือ สามารถมองเห็นวัตถุที่อยู่เหนือน้ำได้เป็นระยะห่าง 3 - 5 ฟุต และอีกประการหนึ่งคือ สามารถพ่นน้ำได้สูงถึง 1.5 เมตร จากผิวน้ำ
อาหารธรรมชาติ
กินแมลงที่บินอยู่ตามผิวน้ำ แมลงน้ำ ลูกกุ้ง ลูกปลาและลูกน้ำ

สัตว์น้ำคุ้มครอง10

ปลาทรงเครื่อง (Labeo bicolor)

ชื่อไทย

ปลาทรงเครื่อง ปลากาสี หรือฉลามหางแดง

ชื่ออังกฤษ

Red-Tailed Black Shark

ถิ่นที่อยู่อาศัย

ในแม่น้ำเขตภาคกลางของประเทศ เช่น นครสวรรค์ อ่างทอง ชัยนาท อุทัยธานี กาญจนบุรี ราชบุรี เป็นต้น

รูปร่างลักษณะ

เป็นปลากาพวกหนึ่ง ลำตัวยาวเรียว ปราดเปรียว สีลำตัวดำสนิท ครีบอื่นๆดำยกเว้นครีบหางจะมีสีแดงหรือแดงอมส้ม และครีบอกที่มีสีส้มปนดำ ปลาทรงเครื่องมีหนวดสั้นๆ 2 คู่ ปากมีขนาดเล็ก ริมฝีปากบนงุ้ม ยาวกว่าริมฝีปากล่าง บริเวณข้างลำตัวบางครั้งอาจจะมองเห็นจุดสีดำ อยู่ข้างละ1 จุด ปลาชนิดนี้มีขนาดไม่ใหญ่โตนัก มีความยาวประมาณ 9-10 ซม. ตัวโตมากๆประมาณ 15 ซม.

อุปนิสัย

ปลาทรงเครื่อง เป็นปลาที่ได้รับความนิยมสูงมากชนิดหนึ่ง ทังตลาดต่างประเทศและในประเทศ และเป็นปลาที่มีแหล่งกำเนิดเฉพาะในประเทศไทยเราเท่านั้น ที่อื่นไม่มี ต้องสั่งซื้อจากเราไป ปลาชนิดนี้เลี้ยงในบ่อจะไม่ค่อยวางไข่ ต้องใช้วิธีผสมเทียม ฉีดฮอร์โมนเร่งรีดน้ำเชื้อผสมกับไข่ ในวงการปลาสวยงามอาจเรียก "ปลาฉลามหางแดง"เพราะมีหุ่นเพรียว ว่องไวคล้ายฉลามตัวสีดำ หางสีแดงตัดกัน อย่างสวยงาม ปลาทรงเครื่องเป็นปลาปากค่ำ ชอบซอนไซ้หากินตามพื้นตู้ ก้นบ่อ และชอบอยู่รวมกันเป็นฝูงเล็กๆการเลี้ยงดู ปลาทรงเครื่องถ้านำมาเลี้ยงในตู้กระจก ตั้งใว้ในมุมสงบ จะขึ้นสีสวยงามยิ่งนัก พื้นตู้ควรรองด้วยทรายสะอาดสีขาว หรือกรวดขนาดเล็ก ประดับด้วยพืชรากน้ำ รากไม้น้ำกระบอกไม้ไผ่เก่าๆปลาชอบหลบเข้าไปอาศัยอยู่และว่ายวนไปมา

สัตว์น้าคุ้มคลอง 8

ปลาบึก

เป็นปลาน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดในโลก ได้รับสมญานามว่า เจ้าพ่อแห่งลุ่มน้ำโขง เพราะมีถิ่นอาศัยแหล่งเดียว ณ ที่นั้น ชาวไทยและชาวลาวรู้จักปลาชนิดนี้มาแต่ดึกดำบรรพ์ในชื่อ “บึก”
คำว่า “บึก” เพี้ยนมาจากคำว่า “หึก” ซึ่งเป็นคำในภาษาของกลุ่มชนที่อาศัยอยู่ในบริเวณสองฝั่งโขง ได้แก่ ไทยเหนือ ไทยอีสาน และลาว หมายถึง ใหญ่ ดังนั้นจึงเรียกปลาที่มีขนาดมหึมาชนิดนี้ว่า “ปลาหึก” นาน ๆ ไปเสียงเพี้ยนกลายเป็น “ปลาบึก” จนทุกวันนี้
ชาวตะวันตกเรียกปลาชนิดนี้ว่า huge fish หรือ Mekong giant catfish ชาวเขมรเรียก “เตร-เร-อัค”
ปลาบึก เป็นปลาไม่มีเกล็ดหรือที่เรียกกันว่า ปลาหนัง ลำตัวยาว ด้านข้างแบน หัวค่อนข้างเล็ก จะงอยปากสั้นทู่ ตามีขนาดเล็กและอยู่ในระดับเดียวกับมุมปาก มีหนวดสั้นมากอยู่ 2 คู่ ปากเล็ก ปลาวัยอ่อนจะมีฟันอยู่บนขากรรไกร เมื่อปลาเจริญวัยฟันจะหลุดหายไป ลำตัวมีสีเทาปนดำ บริเวณหลัง ด้านท้องใต้แนวเส้นข้างตัวเป็นสีเหลือง ส่วนล่างสุดจะมีสีขาวเงิน ขนาดใหญ่สุดมีความยาว 2.5 เมตร แต่มีรายงานบางแห่งบันทึกไว้ว่ายาวถึง 3.0 เมตร มักชอบอาศัยในน้ำลึก อุณหภูมิประมาณ 24 – 26 องศาเซลเซียส ที่มีน้ำไหลตลอด โดยกินสาหน่ายเป็นหลัก แต่ถ้านำมาเลี้ยงในบ่อจะกินไม่เลือก คนจีนเรียกชื่อปลาบึกว่า ปลาขงเบ้ง เชื่อว่ากินแล้วจะฉลาดเหมือนขงเบ้ง เนื้อปลามีรสดี และราคาแพงมาก
มีตำนานเล่าขานสืบต่อมาเป็นเวลาร้อยปี ชาวเขมร และลาว เชื่อกันว่า ปลาบึกตัวเมียอาศัยอยู่เฉพาะในทะเลสาบเขมรเท่านั้น เมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์จะเดินทางขึ้นไปตามลำน้ำโขง ผ่านประเทศลาว ไทย พม่า ขึ้นถึงทะเลสาบตาลีในประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน เพื่อผสมกับตัวผู้ซึ่งอาศัยอยู่ในทะเลสาบดังกล่าว โดยปลาบึกตัวผู้มีลักษณะพิสดารกว่าตัวเมีย คือจะมีเกล็ดสีทอง

สัตว์น้ำคุ้มคลอง6

ปลาฉลาม

จากมหาสมุทรอินเดียThe megamouth Shark # 16 of the World from ปลาฉลาม megamouth ตัวที่ 16 ของโลกthe Indian Ocean( ที่มา : โสภณา บุญญาภิวัฒน์ กองประมงนอกน่านน้ำไทย. วารสารการประมง ปีที่ 55 ฉบับที่ 5 กย.- ตค. 2545 )ปีนี้เป็นปีที่ 2 ที่กรมประมงและศูนย์ฯ มีการปฏิบัติงานบนเรือ M.V.SEAFDEC ร่วมกันโดยเริ่มจากเดือนตุลาตม 2544 จนถึงเดือนมกราคม 2545 มีการวางแพล่อปลาและตรวจเช็คฝูงปลาที่แพ สำรวจหาวัตถุลอยน้ำ เช่น ขอนไม้ แพเก่าๆเพื่อหาฝูงปลา ถ้าพบว่ามีปลาขนาดใหญ่รวมเป็นฝูงอยู่มากก็จะได้ทำการล้อมอวน ในวันที่ 18 มกราคม 2545 เป็นวันที่มีการล้อมอวนเป็นครั้งสุดท้ายของเที่ยวเรือมีฝนตกและทะเลมีคลื่นเล็กน้อย ได้ล้อมอวนที่แพของศูนย์ฯ ณ ตำบลที่ ละติจูด 02 องศา 17.9 ลิบดาใต้ ลองจิจูด 088 องศา 12.7 ลิบดาตะวันออก ปรากฏว่ามีปลาฉลามขนาดใหญ่อยู่ในวงอวน เมื่อนำขึ้นมาบนเรือพบว่าปลาฉลามตัวนี้มีลักษณะที่แปลกมากไม่เคยพบมาก่อน จึงได้ถ่ายรูปไว้ ลำตัวด้านบนมีสีเทาเข้ม และมีสีจางลงมาทางด้านล่าง ที่สะดุดตาคือมีหัวที่ใหญ่มากและปากกว้างกว่าฉลามทั่วๆไป มีฟันซี่เล็กคล้ายเข็มเป็นร้อยๆซี่ ขนาดจากปลายสุดของส่วนหัวจนถึงปลายสุดของส่วนหาง 235 เซนติเมตร ส่วนน้ำหนักประเมินว่ามากกว่า 120 กิโลกรัม เนื้อเหลวและตัวอ่อนปวกเปียก ดูเป็นปลาฉลามที่อ่อนแอ น่าสงสาร ไม่มีพิษสงเลย ซึ่งได้ทราบจาก ดร.ชวลิต วิทยานนท์ แห่งสถาบันพิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ ว่าเป็นปลาฉลามที่หายากของโลก

สัตว์น้ำคุ้มคลอง5

ปลาพะยูน

พะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยอยู่ในทะเลและกินหญ้าทะเลเป็นอาหาร ลักษณะโดยทั่วไปที่มองเห็นพะยูนก็คือมีรูปร่างคล้ายโลมาอ้วน ๆ ขนาดและรูปร่างของพะยูนกับโลมาโดยทั่วไปเมื่อมองจากผิวน้ำดูคล้ายกัน แต่โดยบรรพบุรุษพะยูนจัดอยู่ใกล้เคียงกับช้างมากกว่าพวกโลมาพะยูน หมูน้ำหรือวัวทะเล (Sea cow) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า "Dugong dugon (ดูกอง ดูกอน)" เป็นสัตว์ชนิดหนึ่งในจำนวน 4 ชนิดของสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมในลำดับไซรีเนีย (Order Sirenia) ซึ่งทุกชนิดจัดว่าเป็นสัตว์ที่มีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ (Endangered species) พะยูนกลุ่มใหญ่ที่สุดในโลกอยู่ในพื้นที่ของประเทศออสเตรเลีย สมาชิกอื่นของพะยูนประกอบไปด้วย มานาตีในพื้นที่เวสอินเดียน (ฟลอริดา) มานาตีในเขตลุ่มน้ำอะเมซอน และมานาตีในเขตแอฟริกาตะวันตก มานาตี ต่างจากพะยูนอย่างชัดเจน คือ ลักษณะของหางและถิ่นที่อยู่อาศัย โดยที่มานาตีมีปลายหางกลมแบน และอาศัยอยู่ได้ทั้งในน้ำจืด น้ำกร่อยและทะเล ส่วนพะยูนมีปลายหางแฉกและอาศัยอยู่ในทะเลเท่านั้น พะยูนโตเต็มที่ยาว 3 เมตรเศษและน้ำหนักกว่า 300 กิโลกรัม ลูกพะยูนแรกเกิดยาวเมตรเศษและน้ำหนักเพียง 20-30 กิโลกรัม โดยทั่วไปพะยูนที่มีความยาวน้อยกว่า 2 เมตรยังจัดอยู่ในกลุ่มที่มีอายุต่ำกว่า 10 ปี
พะยูนตัวแรกพะยูนหรือที่ชาวใต้มักนิยมเรียกว่า "ดูหยง" หรือ "ตูหยง" ซึ่งเป็นคำมลายูคาดว่าเพี้ยนมาจากคำว่าดูกอง (Dugong) เมื่อราวสัก 40 - 50 ปีมาแล้วยังพอมีพะยูนให้พบเห็นบ้างในจังหวัดภูเก็ต แต่ในปัจจุบันแทบจะไม่ได้ข่าวคราวการพบเห็นพะยูนเลย เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2522 สถาบันวิจัยชีววิทยาและประมงทะเล จังหวัดภูเก็ต (ศูนย์ชีววิทยาทางทะเลในขณะนั้น) ได้รับมอบพะยูนมีชีวิตตัวแรกจากทับละมุ จังหวัดพังงา เป็นพะยูนเพศเมีย ลำตัวยาว 165 ซม. ถูกจับได้เนื่องจากติดอวนลอยของชาวประมง พะยูนตัวนี้นับได้ว่าเป็นพะยูนตัวแรกของประเทศไทยที่ได้นำมาอนุบาล ได้รับความสนใจมาก มีผู้คนหลั่งไหลเข้ามาชมแน่นขนัดเกือบทุกวันจากทั้งในจังหวัดภูเก็ต พังงาและจังหวัดใกล้เคียง แม้หลายคนจะพบกับความผิดหวังที่ไม่ได้พบ "เงือกสาว" ตามที่เคยได้ยินมา แต่ก็ได้รู้จักว่า "พะยูน" สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่กินหญ้าทะเลเป็นอาหารนั้นมีรูปร่างหน้าตาจริง ๆ เป็นอย่างไร และที่จริงแล้วพะยูนไม่ได้มีอะไรเกี่ยวข้องกับ "เงือก" อย่างที่ชาวเรือโบราณเล่าขานเป็นนิยายของคนเดินเรือใด ๆ ทั้งสิ้น

สัตว์น้ำคุ้มครอง4

ตำนานโลมา






ตำนานกรีก เล่าว่า เทพแห่งไวน์ ของกรีก ชื่อ ไดโอนีซอส (Dionysos) แปลงลง มาเป็นมนุษย์ และได้ โดยสารเรือ ข้ามจาก เกาะอิคาเรีย (Ikaria) ไปยังเกาะนาซอส ในทะเล เมดิเตอร์เรเนียน
ไดโอนีซอสนั้น แม้จะ เป็นเทพ ทว่า ไม่มีญาณ หยั่งรู้ว่า เรือลำที่ตน โดยสาร ไปนั้น เป็นเรือโจร ลูกเรือ จะปล้น ผู้โดยสาร ทุกคน ถ้วนหน้า เมื่อถึงคราว ของ ไดโอนีซอส เขาจึง ถูกลูกเรือ ปล้น และคิด จะจับเขา ไปขาย เป็นทาส
ด้วยเหตุนี้ เขาจึง จำต้อง แสดงตน ว่าเป็นเทพ และสาป ให้เรือ มีเถาองุ่น ขึ้นเต็ม มีเสียงขลุ่ย ดังขึ้น ในเรือ พวกลูกเรือ ตกใจ จึงกระโดดน้ำ หนีไปหมด กลายเป็นปลา โลมา มาจนกระทั่งทุกวันนี้
เมื่อกลายเป็น ปลาโลมา นิสัย ของลูกเรือ เปลี่ยนไป กลายเป็นสัตว์ ที่ใจดี มีเมตตา แถมยังช่วยเทพแห่งสมุทร คือ โพซิดอน หาเจ้าสาวอีกด้วย ด้วยเหตุนี้ ปลาโลมา จึงได้รับเกียรติ จากโพซิดอน ตั้งชื่อ กลุ่มดาว กลุ่มหนึ่งว่า กลุ่มดาวโลมา อีกด้วย
ที่จริงแล้ว โลมา เคยเป็นสัตว์ เลี้ยงลูก ด้วยนมที่อยู่ บนบก เหมือนมนุษย์ แต่เพื่อ ความพยายาม หาอาหาร เลี้ยงปาก เลี้ยงท้อง และหนีศัตรู โลมา จึงค่อยๆ ปรับตัว ให้ลงไปอยู่ ในน้ำ เพื่อความอยู่รอดแทน
นั่นเป็น ตำนาน ของคน โบราณ แต่ในความ เป็นจริงแล้ว โลมา เป็นสัตว์ เลือดอุ่น อาศัย อยู่ในน้ำ คลอดลูก เป็นตัว แถมยัง เลี้ยงลูก ด้วยนม เหมือนมนุษย์ และยัง เป็นสัตว์น้ำ ที่น่ารัก เสียด้วย